Më 8 shtator, Republika e Maqedonisë së Veriut feston 31 vjet nga arritja e pavarësisë. Në këtë datë të vitit 1991, qytetarët u deklaruan për një shtet të pavarur që filloi rrugën e tij drejt vendosjes si subjekt në bashkësinë ndërkombëtare.
Në fund të viteve tetëdhjetë të shekullit të XX-të, vështirësitë në jetën politike dhe ekonomike në Maqedoni shkaktuan ndryshime që do të siguronin një zhvillim më të shpejtë të demokracisë dhe ekonomisë. Përveç partisë së vetme që ishte në pushtet - Bashkimit të Komunistëve të Maqedonisë, filluan të krijohen edhe parti të tjera politike. Në zgjedhjet e para shumëpartiake në Maqedoni, të cilat u mbajtën në vjeshtën e vitit 1990, në Kuvendin tonë u zgjodhën 120 deputetë popullor. Pas krijimit të Kuvendit të parë shumëpartiak, u zgjodh edhe Qeveria e re.
Më 8 shtator 1991, 95% e qytetarëve të cilët dolën në referendum janë përgjigjur pozitivisht në pyetjen e referendumit “A jeni për një Maqedoni të pavarur me të drejtën e anëtarësimit në një bashkim të ardhshëm të shteteve sovrane të Jugosllavisë”. Komisioni konstaton shumicën e qytetarëve me të drejtë vote në Maqedoni, të cilët janë deklaruar „për“ një Maqedoni të pavarur dhe sovrane.
Në mbrëmjen e 8 shtatorit te vitit 1991, në Sheshin e Shkupit u organizua një festë, ku u mblodhën shumë njerëz dhe u festua rezultati i suksesshëm i referendumit. Në këtë festë me fjalime të shkurtra u drejtuan kryetari i parë i Maqedonisë së pavarur Kiro Gligorov, kryetari i parë i Qeverisë Nikolla Kljusev dhe kryetari i parë i Kuvendit Stojan Andov.
„"Qytetarë dhe qytetare të Maqedonisë, më lejoni sonte t'ju uroj juve dhe të gjithë qytetarëve dhe qytetareve të Maqedonisë, Maqedonisë së lirë, sovrane dhe të pavarurdeklaroi kryetari i atëhershëm i Maqedonisë së pavarur, Kiro Gligorov, me shpalljen e rezultateve të referendumit.
“Me referendumin, para së gjithash, kërkon një qasje afirmative ndaj luftës shekullore të popullit maqedonas, e cila dikur zgjidhej me armë dhe gjak. Sot, të lirë me ndërgjegjen dhe kulturën tonë kombëtare, vendosëm mbi të gjitha të jemi shtet i pavarur dhe sovran. Ne duhet t'i qasemi rrugëtimit paqësor të shtetit tonë sovran dhe të krijojmë një partneritet me të gjithë ata që do të jenë të interesuar të jenë me ne dhe Evropa është shtëpia që do të na integrojë dhe na bashkojë.""- - Nikola Kljusev..
“Me këtë vendim të marrë sot nga qytetarët e Maqedonisë, hapet një proces intensiv i ndërtimit të shtetit maqedonas, i ndërtimit të marrëdhënieve të saj në Jugosllavi me shtetet e tjera sovrane, si dhe me fqinjët e saj dhe me Evropën. Nga kjo gjeneratë që organizon referendumin, të rinjtë marrin amanet për të qenë në atë nivel, madje duke i tejkaluar arritjet tona”"- Stojan Andov.
Referendumit i parapriu një Deklaratë e Pavarësisë, e cila u miratua nga parlamenti i parë shumëpartiak maqedonas më 25 janar 1991.
Formalisht, vullneti i popullit për shtet të pavarur u konfirmua me Deklarata për pranimin e rezultateve të referendumit të 18 shtatorit 1991 në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë. Më pas, më 17 nëntor 1991 u miratua Kushtetuta e re, e cila garanton të drejta dhe liri më të mëdha për qytetarët dhe me të të gjithë janë të barabartë.
Në lidhje me vendosjen e subjektivitetit juridik ndërkombëtar dhe pas dështimit të Konferencës për Zgjidhjen Paqësore të Krizës në Jugosllavi, kyçe e miratuar nga Këshilli i Ministrave të Komunitetit Evropian më 16 dhjetor 1991, Deklarata mbi shpërbërjen e Jugosllavisë, me të cilën u bë një thirrje republikave jugosllave që të deklarojnë nëse duan të bëhen shtete të pavarura dhe të njohura ndërkombëtarisht.
Maqedonia, së bashku me tre nga gjashtë republikat ish-jugosllave, Slloveninë, Kroacinë dhe BiH, u deklaruan pozitivisht rreth Deklaratës. Megjithatë, edhe pse vetëm Maqedonia dhe Sllovenia morën vlerësime pozitive nga Komisioni Badenter i formuar posaçërisht se i plotësojnë kushtet për të fituar pavarësinë, Komuniteti Evropian në janar 1992 njohu vetëm Slloveninë dhe Kroacinë.
Në atë periudhë, më saktësisht më 15 janar 1992, Bullgaria dhe Turqia ishin vendet e para që njohën shtetësinë e Maqedonisë. Më pas erdhën njohjet nga Sllovenia, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina dhe shumë vende të tjera.
Subjektiviteti juridik ndërkombëtar i shtetit u konfirmua përfundimisht më 8 prill 1993, kur me aklamacion në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, Maqedonia u pranua si anëtarja e 181-të me të drejta të plota në Organizatën Botërore. Por, për shkak të kundërshtimeve dhe presioneve të Greqisë, e cila nuk e pranoi emrin tonë kushtetues, anëtarësimi në OKB u bë me referencën e përkohshme - Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë.
Në 31 vitet e kaluara të jetës së pavarur, shteti maqedonas kaloi nëpër shumë sprova dhe sfida, të cilat e ngadalësuan rrugën e tij drejt realizimit të qëllimeve strategjike - konsolidimit të demokracisë dhe integrimit në strukturat euroatlantike. Për shkak të qëndrimeve të njohura të Greqisë fqinje lidhur me përdorimin e emrit tonë kushtetues, Republika e Maqedonisë nënshkroi të ashtuquajturën Marrëveshje të Prespës në verën e vitit 2018 dhe zyrtarisht e ndryshoi emrin në Republika e Maqedonisë së Veriut, me qëllim që të të realizojë anëtarësimin e plotë në NATO, që ndodhi më 26 shkurt 2020 dhe të vazhdojë integrimin në Bashkimin Evropian.
Në Arkivin Shtetëror, institucion që është kujdestar i së kaluarës, gjenden të gjitha deklaratat dhe dokumentet e rëndësishme që kanë dalë nga puna e Kuvendit që nga pavarësia e deri më sot, si dhe shumë dokumente të tjera që lidhen me historinë më të re të vendit tonë.
Gëzuar 8 Shtatorin, Ditën e Pavarësisë!