Studimi ,,Niko Zupaniç dhe Maqedonia në vitin 1903’’ nga m-r Viktor Gaber paraqet një vështrim mbi temën e Maqedonisë dhe maqedonasve në tranzicionin nga shek. 19 dhe 20 nga antropologu dhe etnogjeografi slloven Niko Zupaniç (1876-1961). Ishte një periudhë historike që pasoi menjëherë pas vendimeve të Kongresit të Berlinit të vitit 1878, i cili verifikoi pavarësinë politike të një sërë popujsh ballkanik, por jo të popullit slloven dhe maqedonas. Autori i studimit ofron një qasje të objektizuar për trajtimin e çështjes maqedonase nga Zupaniç, të cilën e bëri në veprën origjinale ‘’Maqedonia dhe problemi turk’’ (botuar me pseudonimin K.Gersin ,,Macedonian und das Turkische Problem’’(Kratz, Helf & Co., Wien, 1903), botuar në Vjenë në mars të vitit 1903.
Në të Zupaniç bëri analiza antropologjike dhe etnografike, ku e shihte të ardhmen e Maqedonisë, si dhe të vendeve të tjera nga Ballkani, në një shtet të bashkuar sllavo-jugor.Si shkencëtar i formuar, ai nuk mungoi të përmendë orekset e elitave fqinje në shtetet e vogla tashmë të formuara ballkanike dhe shënoi pritjet e tyre për ndarjen e territorit maqedonas. Ndër të tjera, për studiuesit dhe lexuesit kjo vepër është domethënëse sepse paraqet analizën e Zupaniçit për substratin etno-kulturor të popullatës maqedonase në fillim të shek XX. Për të, ai përdor termin “Sllavë maqedonas” apo “Sllavë”, krahas përdorimit të termit “Shopo-maqedonas”, kur i referohet karakteristikave gjuhësore (dialektike) të popullsisë maqedonase.
Arkivi Shtetëror mbështeti botimin e këtij studimi, i cili përfundon një projekt kërkimor shkencor të m-r Viktor Gaber, i cili më në fund hedh dritë mbi kushtet dhe ngjarjet e pazbuluara që ndikuan tek i riu Zupaniç për t'iu përkushtuar procesit të zhvillimit të ndjenjës kombëtare maqedonase.